Thật tiện lợi làm sao! Nhưng,... liệu chất lượng của những bản dịch do máy móc tạo ra có đáng tin cậy không nhỉ?

Dịch máy hiện vẫn luôn được cải thiện từng ngày nhưng vẫn còn nhiều điểm chưa hoàn hảo. Chúng mình cho rằng đây là thời đại mà con người và máy móc phải chung tay để có thể tạo ra thành phẩm chất lượng với mức giá và thời gian làm việc tối ưu. Trên thực tế, hình thức hợp tác này đang ngày càng trở nên phổ biến trong các giới dịch thuật với tên "machine translation post-editing" hay MTPE (hiệu đính bản dịch máy).

Vậy MTPE là gì?

MTPE, hay hiệu đính bản dịch máy, là một quá trình mà văn bản nguồn được máy móc dịch tự động và sau đó bản dịch sẽ được biên dịch viên chỉnh sửa lại. Quá trình này chính là sự kết hợp giữa tốc độ vô song của dịch máy với kiến thức sâu rộng về ngôn ngữ/văn hóa của biên tập viên.

Chúng mình hãy cùng xem một ví dụ về quy trình MTPE nhé.

Đúng là "blackouts" có thể dịch là "mất điện" (power outage) hoặc "ngất xỉu" (faint). Tuy nhiên đây là ngữ cảnh y tế nên cách dịch thứ hai rõ ràng là phù hợp hơn. Google Dịch không nhận ra được ngữ cảnh nên đã dịch sai và biên tập viên cần sửa lại lỗi này.

MTPE có gì hay?

Bạn có thể lập luận rằng "Ủa bạn? Vậy giao khâu dịch thuật cho biên dịch viên làm để đảm bảo chất lượng bản dịch sao cho không cần chỉnh sửa nhiều có phải hơn không? " Mặc dù phương thức truyền thống này vẫn được nhiều Nhà cung cấp dịch vụ ngôn ngữ (LSP) chuộng dùng để đảm bảo tính bảo mật và chất lượng, song, quy trình MTPE cũng có những ưu điểm vượt trội đấy nhé.

• Tiết kiệm thời gian và công sức: Với tốc độ nhanh như chớp của máy móc, bạn có thể cắt giảm đáng kể khối lượng công việc khá nặng nhọc của bước dịch thuật. Những công việc trước đây tốn hàng giờ liền thì giờ đây chúng ta có thể xử gọn trong phút mốt luôn. Điều này đồng nghĩa với việc chi phí cho việc dịch thuật sẽ vừa túi tiền hơn.
• Nâng cao hiệu suất: Bật mí nè, hiệu suất dịch thuật trung bình của biên dịch viên không chuyên là khoảng 2.000 từ/ngày, trong khi hiệu suất trung bình khi làm MTPE lại dao động từ 3.500 đến 7.000 từ/ngày lận đó. Hiệu suất làm việc tăng đáng kể luôn.
• Cải thiện chất lượng bản dịch: Có thể nói rằng máy móc có độ chính xác cao hơn con người trong những khía cạnh cơ học của quá trình dịch thuật. Các lỗi phi ngôn ngữ như lỗi về chính tả, dấu câu, dấu cách, viết hoa, v.v. hầu như không xuất hiện trong bản dịch máy. Hơn nữa, nếu để máy móc gánh bớt các tác vụ dịch thuật vừa lâu vừa khó, biên dịch viên có thể tập trung hơn vào việc sáng tạo và đáp ứng các yêu cầu của khách hàng.

Những điều cần lưu ý trong dự án MTPE

Vấn đề cần lưu tâm nhất trong các dự án MTPE chính là chất lượng bản dịch của từng loại công cụ. May mắn là biên dịch viên có một số cách để có thể kiểm soát chất lượng thành phẩm của mình.

• Lựa chọn công cụ dịch phù hợp: Bạn có biết các công cụ dịch thuật "mỗi người một vẻ" không? DeepL Translator không quá xuất sắc về số lượng ngôn ngữ mình có hỗ trợ nhưng chất lượng lại rất ấn tượng. Baidu Translate thì có vẻ dễ dùng hơn đối với những ai biết tiếng Trung. Bing Translate đôi khi có thể đứng đầu bảng trong môn dịch văn học đó. Vậy nên, mỗi công cụ dịch đều có ưu và nhược điểm tùy thuộc vào cặp ngôn ngữ và lĩnh vực dịch thuật. Bạn cần thử thật nhiều công cụ dịch thuật thì mới tìm ra được đâu là "chân ái" của mình. Một vài công ty thậm chí còn đầu tư phát triển công cụ dịch để phù hợp với nhu cầu của riêng họ nữa đấy.
• Đơn giản hóa văn bản nguồn: Chúng ta đều biết rằng, trình độ ngôn ngữ của máy móc hiện không thể nào so được với biên dịch viên nên khó mà xử lý tốt các câu có nhiều từ vựng nâng cao hay cấu trúc quá phức tạp. Để thấy được máy móc dịch những câu lắt léo tệ ra sao, hãy cùng chúng mình phân tích Bing Translate đã chuyển lời bài hát nổi tiếng của Demi Lovato sang tiếng Việt như thế nào nhé. Ừm, có thể thấy rằng quá là khó nhằn cho Bing để hiểu chữ "break" thứ hai trong lời bài hát không hề mang ý "làm tan nát" (to shatter) như nó đã hiểu mà phải là "xoa dịu" (to comfort hoặc to heal). Ví dụ này cho chúng ta thấy rằng văn bản nguồn sử dụng trong các dự án MTPE nên có cấu trúc đơn giản, ý nghĩa rõ ràng và không có lỗi thì bản dịch mới chính xác được.
• Cẩn trọng hơn với các lỗi công cụ dịch thường mắc: Sau nhiều năm cải tiến không ngừng, các công cụ dịch vẫn chưa thể đạt đến trình độ chuyên môn cần thiết để có thể tạo ra một bản dịch hoàn hảo. Mỗi một công cụ dịch thuật đều có những kiểu lỗi đặc trưng mà các biên tập viên cần phải biết. Lỗi này có thể là dịch quá sát nghĩa, sai thuật ngữ, hoặc sai định dạng ngày tháng. Ví dụ dưới đây cho thấy Google Dịch không hề thay đổi định dạng ngày tháng của Hoa Kỳ (MM/DD/YYYY) thành định dạng ngày tháng của Việt Nam (DD/MM/YYYY) trong trường hợp DD nhỏ hơn 12 (Google Dịch chỉ điều chỉnh nếu DD lớn hơn 12). Khi bạn đã quen với các lỗi mà công cụ dịch bạn sử dụng hay mắc phải, việc phát hiện và chỉnh sửa các lỗi này sẽ trở nên dễ dàng hơn.
• Dùng công cụ kiểm soát chất lượng: Các tính năng QA tích hợp trong phần mềm dịch thuật sẽ rất hữu ích khi cần kiểm tra độ chính xác của bản dịch máy. Chẳng hạn như tính năng QA trên memoQ sẽ thông báo cho bạn biết nếu thuật ngữ công cụ dịch sử dụng không khớp với thuật ngữ khách hàng yêu cầu. Tính năng QA Checker trên Trados cũng hiển thị thông báo cảnh báo khi máy lỡ dịch các tên thương hiệu mà đáng ra không được dịch.

Tại sao phải chọn quy trình dịch chậm mà lại dễ gặp lỗi trong khi bạn xứng đáng có được bản dịch có độ chính xác cao với tốc độ thần tốc khi sử dụng dịch vụ MTPE tại Hansem Vietnam? Đội ngũ biên tập viên lành nghề của Hansem Vietnam dùng các công cụ dịch thuật tiên tiến nhất để đáp ứng yêu cầu của bạn về cả tốc độ và chất lượng. Đến với Hansem Vietnam, bạn không bao giờ phải đánh đổi chất lượng bản dịch để tiết kiệm thời gian. Vậy bạn còn chần chờ gì nữa? Hãy cùng chinh phục những bản dịch chất lượng nhé!

Nguồn tham khảo

• Andrea Gonçalves Pinto (October 22, 2019) 7 Things to Keep in Mind When Accepting/Working on a MTPE Job
  • https://www.linkedin.com/pulse/7-things-keep-mind-when-acceptingworking-mtpe-job-gon%C3%A7alves-pinto/?articleId=6592393715820576768
• 9 Best Practices for Machine Translation Post Editing (MTPE)
  • https://tarjama.com/9-best-practices-for-machine-translation-post-editing-mtpe/
• Muhamad Alif Haji Sismat (November 2020) Analysing Patterns of Errors in Neural and Statistical Machine Translation of Arabic and English
  • https://www.researchgate.net/publication/349160073_Analysing_Patterns_of_Errors_in_Neural_and_Statistical_Machine_Translation_of_Arabic_and_English
• June 17, 2021 What’s the difference between human translation and MTPE?
  • https://www.oneword.de/en/whats-the-difference-between-human-translation-and-mtpe/