Không có giải pháp toàn diện nào giải quyết được tất cả các trường hợp chuyển ngữ cho các cụm từ "bất khả dịch". Tuy nhiên, vẫn có một số phương pháp phổ biến để giải quyết vấn đề này. Sau đây là một số giải pháp dịch phổ biến nhất:

Phương pháp dịch nguyên văn

Đây là cách đơn giản và cơ bản nhất để chuyển ngữ một từ hoặchoặc cụm từ "bất khả dịch" bằng việc sử dụng nghĩa đen của các từ thành phần. Ví dụ như từ tiếng Nhật “Kuchi-ga-sabishii” có thể được dịch là "lonely mouth" trong tiếng Anh. Tuy nhiên, phương pháp này có thể không giữ nguyên được hàm ý hoặc sắc thái gốc của từ. Nó cũng có thể làm mất đi ngữ cảnh văn hóa hay cảm xúc ẩn sau. Chẳng hạn như từ “Kuchi-ga-sabishii” ngụ ý chỉ việc ăn uống là một giải pháp tự nhiên và khoan dung để đối phó với nỗi cô đơn, trong khi từ "lonely mouth" lại có vẻ tối nghĩa và mang nhiều tính phán xét hơn.

Phương pháp dịch thoát ý

Với phương pháp này, ta sử dụng một từ hoặc cụm từ tương đương về nghĩa hoặc hàm ý có sẵn trong ngôn ngữ đích để chuyển ngữ cụm từ "bất khả dịch", mặc dù từ đó có thể không hoàn toàn chính xác. Ví dụ, từ “Schadenfreude” trong tiếng Đức có thể được dịch sang tiếng Anh là “malicious joy” , nhằm diễn tả cảm giác hả hê sung sướng trên sự đau khổ của người khác. Thế nhưng cụm từ này có thể không khắc họa được mức độ hoặc cường độ chính xác của loại cảm xúc ấy. Phương pháp này có thể tạo ra một chút khác biệt nhỏ về ẩn ý văn hóa hoặc xã hội của từ vì các ngôn ngữ khác nhau có thể có thái độ hoặc quy phạm khác nhau đối với các loại cảm xúc hoặc hành vi nhất định.

Minh họa của từ “Schadenfreude”: một người vui sướng khi nhìn thấy người khác xui xẻo bị trượt chân ngay trước lúc họ rơi xuống hố

Phương pháp dịch sao phỏng

Với cách dịch này, từ "bất khả dịch" được chuyển ngữ bằng cách kết hợp các từ có sẵn trong ngôn ngữ đích theo một cách mới lạ để tạo ra cụm từ mới, nhằm truyền tải bản chất của từ gốc. Lấy thuật ngữ tiếng Đan Mạch "hygge" làm ví dụ, nó có thể được dịch là "cozy-ful" trong tiếng Anh. Tuy từ ghép này không tồn tại trong từ điển nhưng nó miêu tả cảm giác thoải mái và ấm áp, tương quan với từ "hygge". Phương pháp này cũng tạo ra thuật ngữ mới làm phong phú hơn vốn từ vựng cũng như văn hóa của ngôn ngữ đích nhờ việc giới thiệu khái niệm hoặc quan điểm mới chưa biết đến hoặc không phổ biến trước đây. “hygge” trong tiếng Đức có thể được dịch sang tiếng Anh là “cozy-ful” in English, which is a word that does not exist in the dictionary but that incorporates the sense of comfort and warmth associated with “hygge”. This method might also create a new term that can enrich the vocabulary and culture of the target language by introducing a new concept or perspective that was previously unknown or unfamiliar.

Phương pháp dịch diễn giải

Với phương pháp này, ta sử dụng những từ mô tả dài và chi tiết hơn trong ngôn ngữ đích để giải thích ý nghĩa hoặc ngữ cảnh của cụm từ "bất khả dịch" bằng cách dùng các ví dụ, so sánh hoặc định nghĩa. Ví dụ như thuật ngữ tiếng Ý "dolce far niente" được tạm dịch là "sự ngọt ngào của việc không làm gì". Thế nhưng ta có thể dịch chính xác hơn là "tìm thấy niềm vui và sự thư giãn trong nghệ thuật của sự nhàn rỗi" để khắc họa bản chất của từ gốc. Nhờ cách này, các thông tin và góc nhìn sâu sắc về văn hóa và thế giới quan của ngôn ngữ nguồn cũng được truyền tải qua các giá trị và niềm tin phía sau mặt chữ đơn thuần.

Đừng ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ các nguồn tin cậy để giúp các dịch giả chinh phục được những cụm từ "bất khả dịch"::

Từ điển Song ngữ

Những từ điển này cung cấp các bản dịch, định nghĩa và ví dụ về các từ hoặc cụm từ trong cả hai ngôn ngữ. Từ điển WordReference (https://www.wordreference.com/), cung cấp các bản dịch, định nghĩa và ví dụ kèm ngữ cảnh của nhiều ngôn ngữ, cũng như từ đồng nghĩa, trái nghĩa và các từ có liên quan. Đây là một công cụ đáng chú ý để tra cứu các từ "bất khả dịch".

Các Diễn đàn Ngôn ngữ Trực tuyến

Một trong những diễn đàn ngôn ngữ trực tuyến tốt nhất là Reddit (https://www.reddit.com/) với các chuyên mục (subreddits) dành cho từng ngôn ngữ để mọi người có thể đăng bài và bình luận về các chủ đề liên quan đến ngôn ngữ. Diễn đàn WordReference, được liên kết với từ điển cùng tên, cho phép người dùng hỏi và trả lời các vấn đề về từ hoặc cụm từ cụ thể trong nhiều ngôn ngữ khác nhau. Đây cũng là một nền tảng lý tưởng cho mục đích tra cứu.

Các Nghiên cứu đa Văn hóa

Những nghiên cứu học thuật hoặc hàn lâm này khám phá và so sánh những điểm tương đồng và khác biệt giữa các nền văn hóa, đặc biệt là về các giá trị, niềm tin, quy phạm và hành vi của chúng. Thư viện kỹ thuật số JSTOR (https://www.jstor.org/) giúp bạn tiếp cận với hàng nghìn đầu tạp chí, sách và nguồn dữ liệu học thuật thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm ngôn ngữ và văn học, nhân chủng học, xã hội học và tâm lý học. Google Scholar (https://scholar.google.com/)cũng là một nguồn tài nguyên trực tuyến tuyệt vời dành cho các nghiên cứu đa văn hóa. Công cụ tìm kiếm này giúp người dùng tìm tài liệu học thuật thuộc nhiều lĩnh vực và nguồn, chẳng hạn như các bài báo, sách, luận văn và bản tóm tắt.

Chuyển ngữ các cụm từ "bất khả dịch" không chỉ là điền vào ô trống. Chúng ta còn học cách để hiểu và trân trọng nhau hơn. Mỗi từ giống như một nét cọ vẽ nên bức tranh tuyệt đẹp về giao tiếp toàn cầu, nhắc nhở chúng ta rằng sự thấu hiểu thực sự vượt lên giới hạn của ngôn ngữ.

Here at Hansem. Vietnam, we are dedicated to conquering the untranslatable, transforming tricky language nuances into seamless, spot-on translations. We understand that it’s not just about words; it’s about preserving the essence and cultural nuances that make communication rich and meaningful. Our team of experienced linguists always embarks on thorough research on every term to deliver the most culturally accurate translation quality. We’re here to assist you with your translation needs, inviting you to join us on this exhilarating journey of linguistic exploration. Let’s bridge the gaps together and communicate beyond words—because understanding is an art, and we’re here to master it. 😉